Pake

Dinsdag 25 November 2008 om 15:16

Onze jongste is - net als zijn oom - vernoemd naar Pake. Pake heet eigenlijk Jochum Uittien, maar als kinderen noemden we 'm Pake en dat is tot de dag van vandaag zo gebleven. Pake was eigenlijk helemaal niet onze Pake (de Friese aanspreektitel voor opa) maar als ik het wel heb een achterneef van onze moeder, en tegelijk waren Pake en Beppe méér opa en oma voor ons dan onze 'echte' opa en oma. Ze waren zéker meer vader en moeder voor onze moeder dan haar ouders ooit zijn geweest.

Jaren geleden deelde Beppe zelf de laatste klap uit in haar strijd tegen kanker en vanmiddag vertelde Rineke me dat Pake, de doener, gisteren was uitgedaan, zoals het op de rouwkaart staat. Beiden konden zich weinig voorstellen bij een hemel, maar ik ben er van overtuigd dat Pake nu zijn Beppe weer in de armen heeft gesloten, na een warme ontvangst door de liefhebbende Vader in wie ze zo graag hadden willen geloven.

Het is moeilijk om dit op te schrijven omdat het niet alleen aangeeft wie Pake en Beppe waren, maar tegelijk aangeeft wat opa en oma níet waren. Dat is niet mijn bedoeling, maar ik ontkom er niet aan. Pake en Beppe waren warm en hartelijk. In alles wat ze deden deelden ze liefde uit, zonder daar verder veel woorden aan vuil te maken. Zelfs als ik tijdens een van de vele logeerpartijen ongein had uitgevreten en Pake me streng terechtwees, of Beppe me vermanend toesprak omdat ik me met een jantje-van-leiden van m'n taak voor Frans had afgemaakt, hoorde je de onvoorwaardelijke liefde daar dwars doorheen. Pake kon slecht tegen onrecht, tegen onderdrukking - maar evenmin had hij iets op met mensen die slaafs volgden of de kantjes er vanaf liepen. Zijn bewogenheid met mensen, zijn diepe wens je vérder te helpen, maakte het hem onmogelijk dat te accepteren.

Ze woonden na Pake's pensionering in een klein boerderijtje in Nieuw-Amsterdam, Drenthe. Ik ging er graag logeren. De lange oprijlaan, de ingang gemarkeerd met grote witte keien, voerde langs een boomgaard waarin je als kind heerlijk kon verdwalen. Van de vruchten die de bomen opleverden maakte Beppe de heerlijkste compôtes en jams. Als je er op het juiste moment bij was mocht je aan de handzeef draaien om de pitten te scheiden van het vruchtvlees, of uit de pan proeven of er nog wat geleisuiker bij moest. Die jam smaakt verrukkelijk op de witte broodjes die Beppe bakte in de stenen oven in de tuin, vlakbij de kas en de moestuin.

Pake was kunstschilder en de grote schuur was zijn domein. De werkplaats vol ambachtelijke gereedschappen waar het rook naar hout, het atelier met de gouaches en olieverfschilderijen in verschillende stadia van creatie nog op de schilderezels, de zwemen van verf, terpentijn en vernis die daar in de lucht hingen, de zolder volgepropt met rekwisieten. Hij was een graag geziene buur in de dorpsgemeenschap, betrokken bij veel verenigingswerk: hij troonde me mee naar de praalwagens van de buurtschap om ze te helpen opbouwen of vroeg me te helpen met de geluidstechniek van de revue van de toneelvereniging - overal was hij bij betrokken.

Trouw kwamen ze op bezoek bij verjaardagen, rond Sinterklaas met zelfgemaakte borstplaat. Toen de jaren zwaarder gingen tellen verruilden ze hun geïsoleerde paradijsje voor een huis in een woonwijk in Apeldoorn. Ik ben er nog een paar keer geweest, waaronder een keer om afscheid te nemen van Beppe. Haar plaats naast Pake werd na enige tijd ingenomen door Trijnie, ook al zo'n hartelijke, lieve vrouw.

Tijdens de logeerpartijen wisselden Pake en ik van gedachten over God en mensen. Hij wijs door zijn lange levenservaring, een overtuigd socialist in hart en nieren die niets van de kerk wilde weten, ik vol jeugdige overmoed, een rechtse reactionair met een jong geloof even onverzettelijk als de keien vooraan de oprijlaan. En zoals ik die keien met enige regelmaat met een kwastje weer wit mocht maken, een klusje waar je toch al gauw een ochtend mee zoet was omdat je eerst het mos met een staalborstel moest verwijderen, zo stipte hij mijn mensbeeld voorzichtig bij. Veel van mijn 'rooie' ideeën vinden hun oorsprong bij Pake. Van mijn Godsbeeld bleef hij echter af: af en toe stelde hij een kritische vraag, maar nooit zette hij me klem, altijd respecteerde hij mijn overtuiging. Ook daarin betoonde hij zijn liefde.

Liefdevolle relaties - daar was Pake goed in. Ik denk dat Papa God trots op hem is.