Deep River

Woensdag 11 December 2013 om 11:44

Misschien wel de meest bekende Negro Spiritual, dankzij Dvořák. Tenminste...

Het verhaal gaat dat Harry Burleigh, een kopiist die Antonín Dvořák hielp bij het voltooien van diens 9e Symphonie (Aus der Neuen Welt), voor hem de liederen zong die hij had geleerd van zijn oude, blinde vader, een voormalige slaaf. Dvořák pikte 'Deep River' eruit als het fundament waarop een nieuwe stroming in de Amerikaanse klassieke muziek kon worden gebouwd en daagde Amerikaanse componisten daartoe uit.

Oorspronkelijk was 'Deep River' (zoals de meeste Negro Spirituals) een werklied met een dubbele gelaagdheid. De slaven werkten op de maat en het tempo lag hoog. De tekst verwijst naar de rivier de Jordaan in Israël, waar het volk Israël, bevrijd uit slavernij in Egypte, doorheen trok. Maar voor de slaven kende deze tekst, die hun meesters welgevallig was en dus gezongen mocht worden tijdens het werk, een tweede laag. De rivier de Jordaan stond daarin voor de Ohio rivier, die de slavenstaten scheidde van de vrije staten. De kampplaats stond voor een ontmoetingsplek waar slaven, meest analfabeten, samenkwamen om verhalen te delen, hun zorgen van zich af te zingen en hun geloof over te dragen op volgende generaties in Negro Spirituals.

Na de afschaffing van de slavernij in 1865 waren deze 'campgrounds' verdwenen. Negro Spirituals werden niet meer gezongen: ze werden geassocieerd met slavernij en vielen ten prooi aan de vergetelheid. Maar in 1913 herinnerde Harry Burleigh zich de uitdaging van Dvořák en schreef een koorarrangement voor 'Deep river' in de laat-negentiendeeeuwse polyfone stijl van zijn oude vriend en leermeester. Hij vertraagde het uptempo werklied daarvoor tot een langzame hymne. In 1916 en 1917 volgden verschillende arrangementen voor vocaal solist, begeleid door piano. Burleighs werk zorgde ervoor dat de spiritual als genre zijn weg vond naar het repertoire van (destijds voornamelijk blanke) koren en concertzangers: 'Deep River' groeide uit tot de hoeksteen van nieuwe Amerikaanse klassieke muziek, precies zoals Dvořák voor ogen had gestaan.

Voor mij persoonlijk is 'Deep River' al zo lang als ik me kan herinneren een ijkpunt. Ik betrap me er vaak op dat de eerste akkoorden die ik speel achter een onbekend toetsenbord de beginmaten van dit lied zijn. Maar ook spiritueel voelt de ontheemdheid die dit lied verwoordt, het verlangen naar de overkant, als 'eigen' en heel vertrouwd. En nee, don't worry, ik ben niet suïcidaal, integendeel! Dit grote perspectief geeft juist energie en levenskracht

Onlangs zong ik samen met mijn vrouw Rineke, dochter Joëlle, zus Annelies en vriendin Mariette het lied 'Mijn Herder', psalm 23 in een nieuwe bewerking van Sela. We zongen het op verzoek van mijn vader, tijdens de dankdienst voor zijn leven. De slotzin 'Al gaat mijn weg door een donker dal; ik weet dat Hij mij brengen zal naar een plaats waar ik eeuwig thuis zal zijn" verwoordt precies datzelfde diepe verlangen en vertrouwen. De appel valt niet ver van de boom.

Deep River,
My home is over Jordan.

Deep River, Lord.
I want to cross over into campground.

Oh, don't you want to go,
to the Gospel feast;
That Promised Land,
where all is peace?

Oh, deep River, Lord,
I want to cross over into campground.

Download arrangement van William Arms Fisher (1916)

Tweet